Spis treści
Czym jest DSA?
Skrót DSA pochodzi od angielskiego zwrotu Digital Services Act i jest to skrócona nazwa rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2022/2065 z dnia 19 października 2022 r. w sprawie jednolitego rynku usług cyfrowych oraz zmiany dyrektywy 2000/31/WE (akt o usługach cyfrowych). W Polsce jest ono również nazywane aktem o usługach cyfrowych.
DSA to zestaw ujednoliconych obowiązkowych zasad, które należy przestrzegać w Unii Europejskiej w celu zapewnienia bezpieczeństwa w internecie i zachowania ochrony praw konsumentów [1].
Dlaczego uchwalono DSA?
Obecnie usługi świadczone drogą elektroniczną (w Unii Europejskiej określane jako usługi społeczeństwa informacyjnego) są już na porządku dziennym. To dzięki nim branża e-commerce zyskała na popularności, a przedsiębiorcy mogą zawierać z konsumentami umowy za pośrednictwem internetu. Cyfrowa rzeczywistość to jednak nie tylko korzyści i dynamiczny rozwój handlu elektronicznego. To także nowe zagrożenia i wyzwania stawiane użytkownikom usług świadczonych drogą elektroniczną.
Do typowych zagrożeń, z którymi zmagają się kraje całego świata, należą:
- udostępnianie nielegalnych treści, np. niezgodne z prawem nawoływanie do nienawiści, treści o charakterze terrorystycznym, treści dyskryminujące, cyberstalking, wykorzystywanie materiałów chronionych prawem autorskim, sprzedaż towarów lub usług z naruszeniem praw konsumentów;
- publikowanie dezinformacji online, np. fake newsy, komunikaty manipulujące treścią.
Do tej pory każdy kraj na własną rękę próbował walczyć z tymi zagrożeniami, wprowadzając przepisy wewnętrzne. Rozbieżności prawne ostatecznie nie przynosiły zamierzonych rezultatów. Wręcz przeciwnie, miały negatywny wpływ na rynek handlu elektronicznego.
Dlatego też Komisja Europejska zdecydowała się uchwalić przepisy, które będą miały bezpośrednie zastosowanie we wszystkich krajach należących do Unii Europejskiej. Dzięki rozporządzeniu DSA zostanie zachowana spójność oraz pewność stosowania jednolitego prawa w stosunku do odbiorców usług świadczonych drogą elektroniczną. Jednym słowem – jedno prawa dla wszystkich państw UE.
Do tej pory każdy kraj Unii Europejskiej mógł stawiać różne wymagania prawne, co w konsekwencji mogło budzić wątpliwości, których przepisów należy przestrzegać w przypadku prowadzenia działalności o charakterze transgranicznym, np. prowadzenie przez Polaka sklepu online skierowanego na rynek niemiecki.
Jaki jest cel główny DSA?
Głównym celem rozporządzenia DSA jest zapewnienie „bezpiecznego, przewidywalnego i godnego zaufania środowiska internetowego” oraz umożliwienie „obywatelom Unii i innym osobom korzystania z przysługujących im praw”, takich jak:
- w przypadku użytkowników korzystających z internetu:
- prawo do wolności wypowiedzi i informacji;
- prawo do poszanowania życia prywatnego i rodzinnego;
- prawo do ochrony danych osobowych;
- prawo do skutecznego środka prawnego;
- prawo do niedyskryminacji;
- prawo do ochrony konsumenckiej;
- w przypadku przedsiębiorców działających w internecie:
- prawo do wolności prowadzenia działalności gospodarczej, w tym swobodę zawierania umów;
- w przypadku osób poszkodowanych nielegalnymi treściami:
- prawo do godności ludzkiej;
- prawa dziecka;
- prawo do ochrony własności, w tym własności intelekturalnej;
- prawo do niedyskryminacji [2].
Kto musi przestrzegać przepisów DSA?
Przepisy aktu o usługach cyfrowych dotyczą tylko niektórych dostawców usług społeczeństwa informacyjnego.
Usługa społeczeństwa informacyjnego to każda usługa normalnie świadczona za wynagrodzeniem, na odległość, drogą elektroniczną i na indywidualne żądanie usługobiorcy. W Polsce usługa społeczeństwa informacyjnego określana jest jako usługa świadczona drogą elektroniczną.
Przykłady stron, gdzie wykorzystywane są usługi świadczone drogą elektroniczną:
- nieodpłatny portal dyskusyjny,
- portal reklamowy,
- sklep internetowy umożliwiający zawieranie umów online.
Przykłady usług, które nie stanowią usług świadczonych drogą elektroniczną:
- telefoniczne porady prawne,
- telefoniczne porady lekarskie,
- dostawa towaru zakupionego online.
Jeżeli prowadzisz stronę internetową lub sklep online, to obowiązki prawne wynikające z DSA mogą Cię dotyczyć, ponieważ będziesz dostawcą takich usług.
Kogo dotyczy DSA?
Przepisy DSA należy stosować do tzw. dostawców usług pośrednich.
Dostawcą usług pośrednich jest każdy podmiot, który w ramach swojej działalności świadczy:
- usługi zwykłego przekazu,
- usługi cachingu,
- usługi hostingu.
Większość drobnych przedsiębiorców działających w internecie powinna zwrócić uwagę na usługę hostingu.
Usługa hostingu
Usługa hostingu polega na przechowywaniu informacji przekazanych przez odbiorcę usługi oraz na jego żądanie (art. 3 lit. g) DSA).
Kluczowym słowem w tej definicji jest słowo PRZECHOWYWANIE.
Hosting najczęściej kojarzy się z usługą, za którą płacisz, jeśli prowadzisz własną stronę internetową. Prawda jest jednak taka, że dostępne na Twojej stronie internetowej funkcje umożliwiające pozostawienie treści kwalifikują się jako usługa hostingu. Nie ma znaczenia, że korzystasz z hostingu zewnętrznego. To tylko Twój podwykonawca.
W praktyce strony internetowe, które zawierają formularze umożliwiające:
- pozostawienie komentarza,
- pozostawienie opinii,
- dodanie materiałów audio (np. nagrania), wizualnych (np. zdjęcia) lub audio-wizualnych (np. filmiku)
będą kwalifikowane jako strony oferujące usługę hostingu.
Od kiedy obowiązuje DSA?
DSA weszło w życie 16 listopada 2022 roku. Przedsiębiorcy otrzymali czas na dostosowanie się do nowych wymogów do 17 lutego 2024 roku, jednakże niektóre obowiązki zobowiązani są wypełnić już wcześniej. Warto poznać obowiązki prawne dostawców usług pośrednich i dostosować się do zbliżających się zmian prawnych.
Czy polscy przedsiębiorcy muszą czekać na przepisy krajowe?
Nie. Akt o usługach cyfrowych jest rozporządzeniem unijnym, więc stosuje się je bezpośrednio bez konieczności uchwalania dodatkowych przepisów krajowych. Działa to podobnie jak to było z przepisami RODO.
Niezależnie od tego polski rząd pracuje nad ustawą dostosowującą polskie przepisy do rozporządzenia DSA. Zmiany odnoszące się do DSA zostaną wprowadzone ustawą o zmianie ustawy o świadczeniu usług drogą elektroniczną oraz niektórych innych ustaw wdrażającej Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2022/2065 z dnia 19 października 2022 r. w sprawie jednolitego rynku usług cyfrowych oraz zmiany dyrektywy 2000/31/WE (Akt o usługach cyfrowych). 26 stycznia 2024 r. zakończyły się dopiero konsultacje rządowe.
Podsumowanie
Niniejszy artykuł ma charakter jedynie wprowadzający. Rozporządzenie DSA jest obszernym aktem prawnym na ponad 100 stron. Wpływa ono nie tylko na dużych graczy rynku internetowego, ale również małych przedsiębiorców czy samych użytkowników internetu. W przypadku przedsiębiorców prowadzących strony internetowe ważne jest, aby mieli świadomość tego, że są kwalifikowani jako dostawcy usług hostingu. W efekcie tej kwalifikacji powinni poznać obowiązki prawne, których muszą przestrzegać.
Słowniczek pojęć
DSA – zwany także aktem o usługach cyfrowych to skrótowa nazwa Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2022/2065 z dnia 19 października 2022 r. w sprawie jednolitego rynku usług cyfrowych oraz zmiany dyrektywy 2000/31/WE (akt o usługach cyfrowych), Dz.U. L 277 z 27.10.2022, s. 1–102.
Niniejszy artykuł ma charakter wyłącznie edukacyjny i nie stanowi porady prawnej ani opinii prawnej. Zapoznaj się z notą prawną.
Jeżeli potrzebujesz indywidualnej pomocy związanej dostosowaniem się do zmian prawnych, napisz na napisz@tudzialprawny.pl.
Stan prawny na dzień: 6.02.2024 r.
Bibliografia
[1] Por. Motyw 4 zdanie pierwsze rozporządzenia DSA
[2] Motyw 3 rozporządzenia DSA; Motyw 52 rozporządzenia DSA
[3] Motyw 8, ostatnie zdanie, rozporządzenie DSA
- Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2022/2065 w sprawie jednolitego rynku usług cyfrowych oraz zmiany dyrektywy 2000/31/WE (akt o usługach cyfrowych), Dz.U. L 277 z 27.10.2022, s. 1–102), (online:) https://eur-lex.europa.eu/PL/legal-content/summary/digital-services-act.html, dostęp: 16.01.2024 r.
- Akt o usługach cyfrowych, streszczenie dokumentu, (online:) https://eur-lex.europa.eu/PL/legal-content/summary/digital-services-act.html, dostęp: 16.01.2024 r.
- J. Mazur, Komentarz do art. 6 [w:] Rynek cyfrowy. Akt o usługach cyfrowych. Akt o rynkach cyfrowych. Rozporządzenie platform-to-business. Komentarz, red. M. Grochowski, Warszawa 2024, Legalis.
- Mnisterstwo Cyfryzacji, Wyniki konsultacji założeń wdrożenia Aktu o usługach cyfrowych w Polsce, (online:) https://www.gov.pl/web/cyfryzacja/wyniki-konsultacji-zalozen-wdrozenia-aktu-o-uslugach-cyfrowych-w-polsce, dostęp: 31.01.2024 r.
Źródło zdjęcia: Marek Levak, Pexels, https://www.pexels.com/pl-pl/zdjecie/kobieta-za-pomoca-srebrnego-laptopa-2265488/, dostęp 9.02.2024 r.
